هومیوپاتی چیست؟ – انجمن هومیوپاتی ایران

نویسنده :
دکتر فربد رهنمای چیت ساز، پزشک عمومی / هومیوپات، عضو انجمن هومیوپاتی ایران

هومیوپاتی
هومیوپاتی یکی از روشهای درمانی است که در حیطه طب مکمل قرار دارد و امروزه در دنیا بسیار گسترش یافته است. در هومیوپاتی رویکرد تشخیصی و درمانی پزشک بر مبنای پیدا کردن اختلالی است که در سیستم روانی عصبی غددی ایمنی یا PNEI ( سیتم مرکزی متعادل کننده بدن ) به وجود و موجب بروز علایم در ارگانهای مختلف بدن شده است. بر همین مبنا است که بیماری که با یک شکایت بخصوص مثل سر درد به پزشک مراجعه می کند توسط پزشک هومیوپات به طور کامل مورد بررسی قرار گرفته و کلیه علایمی که در دیگر ارگانهای وی وجود دارد نیز مبنای تشخیص اختلال مرکزی سیستم PNEI قرار میگیرد. هدف از تجویز دارو در هومیوپاتی ایجاد تحریکی بر روی سیستم PNEI در جهت تعدیل عملکرد آن می باشد.
در هومیوپاتی هیچ دارویی وارد فارماکوپه هومیوپاتی نمی شود مگر اینکه ابتدا گزارشات توکسیکولوژی مربوط به آن دارو بررسی شده و علاوه بر آن در شرایط امن، دارو بر روی افراد سالم آزمایش شود. این مسئله باعث می شود که تاثیرات فیزیولوژیک یک دارو بر فرد سالم در مورد هر دارو کاملا شناخته شده باشد. برای توضیح اصل مشابه شاید داروی دیگوکسین بهترین نمونه باشد. این دارو که در طب رایج یکی از داروهای پر مصرف در درمان بیماران مبتلا به نارسایی قلبی است در طول سال های گذشته کاملا شناخته شده است. گزارشات سم شناسی نشان میدهند که شایع ترین عارضه مسمومیت با دیگوکسین اختلال در شبکه هدایتی قلب می باشد. از طرفی برای بیمار مبتلا به نارسایی قلبی که معمولا دچار اختلال در شبکه هدایتی قلب می باشد توسط متخصص قلب و عروق داروی دیگوکسین تجویز میشود. و همین دارو باعث بهبودی در هدایت شبکه هدایتی قلب و حال بیمار میگردد. این یک درمان هومیوپاتی یا مشابه درمانی است، هر چند که دارو توسط یک هومیوپات تجویز نشده است و دیگوکسین جزو فارماکوپه طب رایج است.
هم از این دست است استفاده از استامینوفن برای درمان تب. یک از علایم مهم در مسمومیت با استامینوفن هیپر ترمی یا افزایش دمای بدن است و در طب از استامینوفن برای درمان بیمار مبتلا به تب استفاده میشود. این نیز یک درمان هومیوپاتیک است. بنابر این هر چند که استامینوفن جزء دارو های ضد تب طبقه بندی می شود ولی استفاده از آن به عنوان تب بر درمانی هومیوپاتیک است. بنا بر این بحث مشابهت چندان دور از ذهن نیست و در طب رایج بسیاری از داروها به همین شیوه عمل میکنند. دقت به این نکته لازم است که در این بحث منظور علایم کلینیکال است و قابل تعمیم به تغییرات مکانیسمی نمی باشد. بر این مبنا می توان گفت که در طب رایج نیز از شیوه هومیوپاتی استفاده می گردد.

دارو های هومیوپاتی:
دارو های هومیوپاتی منشا طبیعی دارند بیش از 70% داروهای هومیوپاتی منشا گیاهی، حدود 20 % آنها منشا معدنی ( کلسیم ، فسفر ، روی و …) و حدود 10% آنها منشا جانوری ( شیر یک حیوان بخصوص یا یک نوع عسل بخصوص ودیگر ترشحات جانوری و …) دارند. در هومیوپاتی کلاسیک دارو ها را به شیوه خاصی رقیق و توانمند میکنند. طبیعی بودن دارو ها و رقت بالای آنها موجب شده که دارو های هومیوپاتی عوارض جانبی ایجاد نکنند.
هر چند که الزاما هومیوپاتی به معنی داروی رقیق شده نیست و همانطور که در بالا ذکر شد استفاده از دیگوکسین برای درمان بیمار مبتلا به نارسایی قلبی مثالی از این دست می باشد. رقت بیش از حد دارو های هومیوپاتی بحث بر انگیز بوده و موجب شده برخی از منتقدین بر این مبنا اظهار مدارند که موارد درمان شده با هومیوپاتی اثر بخش نیست، در پاسخ به این دسته از منتقدین می توان به پژوهش های انجام شده اشاره کرد. تحقیقات معتبر انجام شده بر روی سلولهای بدن نشان میدهند که دارو های فوق رقیق هومیوپاتی می توانند باعث بروز تغییر در واکنش های سلولی شوند. مداخلات بالینی متعددی نیز حاکی از اثر بخشی بالی هومیوپاتی می باشند. در سال 1991 یك مطالعه مروری سیستماتیك 107 كارآزمایی بالینی كنترل شده را در نظر گرفته و دریافته است كه 77% آنها یك نتیجه مثبت را گزارش نموده‌اند. به دلیل اینكه از 107 كارآزمایی فوق، 84 تحقیق نمره كمتر از 55 را در یك ارزش‌گذاری كیفیت تحقیق 100 نمره‌ای بدست آوردند، مطالعات با كیفیت بالا بطور جداگانه مورد بررسی قرار گرفتند. در 68 درصد مطالعات فوق، بیماران از درمان هومیوپاتی نسبت به دارونما سود بیشتری برده بودند. در سال 1997 یك مطالعه مروری سیستماتیك 89 كارآزمایی بالینی كنترل شده با دارونما به شیوه دوسویه كور یا تصادفی را در نظر گرفت كه Odds Ratio تركیبی مجموع آنها 45/2 ( CI 95% ، 9/2 – 0/2 ) بود، با نفع بردن بیمـــاران در گروه هومیوپاتی. بررسی‌هایی كه محدود به مطالعات با كیفیت بالا بود نیز نتایج آماری مشابهی را نشان داد، با یك Odds Ratio برابر 66/1 ( CI 95 % ، 1 /2 – 3/1 ). این اثر بعد از اصلاح خطای نشر همچنان تأیید شد. در مطالعه‌ای دیگر محققین با ادغام بررسی‌های چهار كارآزمایی كه در چند مـركز مختلف تـــوسط محقق مشتــــركی انجام شدند و اثــرات Galphimia glauca را در آلـــرژی‌های فصلــی بــررسی كردنـــد، به نتیجـــه Odds Ratio معــادل 0/2 ( CI 95% ، 7/2 – 5/1 ) در مورد بهبود علائم چشم و بینی در طی 4 هفته دست یافتند.

استفاده های بالینی:
پزشكان هومیوپات برای درمان حوزه وسیعی از شرایط در مراقبتهای اولیه و موارد تخصصی تعلیم می‌یابند. در مجموع پزشكان هومیوپات با استفاده از زمینه دانش پزشكی خود و در كنار سایر پزشكان و تخصصهای پزشكی و پیراپزشكی به تشخیص و درمان بیماران اقدام می كنند و در شرایط مقتضی بیماران خود را به متخصصین مربوطه ارجاع می دهند. اگرچه در استفاده بالینی، درمانگران اغلب بیمارانی با مشكلات مزمن را كه پزشكی رایج نتوانسته است در حد كافی مدیریت و درمان كند، مانند آرتریت‌ها، آلرژی‌ها، بیماریهای خودایمنی یا مشكلات حاد غیرتهدیدكننده حیات مانند عفونتهای ویروسی یا تروماهای كوچك را درمان می‌كنند.
والدین ممكن است كودكان خود را برای مشكلات راجعه‌ای نظیر عفونتهای گوش میانی یا آلرژی‌ها با هدف پرهیز از استفاده مكرر از آنتی‌بیوتیك، كورتون یا درمانهای رایج مزمن نزد پزشكان هومیوپات ببرند. لازم به ذکر است که پر مصرفترین داروی سرماخوردكی در فرانسه یكی از داروهای هومئوپاتی است.

هومیوپاتی در دنیا:
هم‌اکنون از هومیوپاتی درشبکه های درمانی بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان به عنوان یکی از روش های اصلی در درمان بیماری های حاد و مزمن استفاده می شود و دارای مراحل آموزش اکادمیک می باشد. هم اکنون این روش درمانی در کشورهای انگلستان، آلمان، فرانسه، هلند، سوئد، کانادا، آمریکا، هندوستان، پاکستان و برزیل و بسیاری از دیگر کشور ها خدمات درمانی به بیماران ارایه می‌دهد. سازمان جهان بهداشت در کتابی تحت عنوان مروری بر جایگاه طب مکمل/سنتی به تفصیل راجع به جایگاه هومیوپاتی در نظام بهداشتی کشور های مختلف توضیح می دهد.
سازمان جهانی بهداشت اعلام نمود كه هومیوپاتی دومین سیستم پزشكی است كه بصورت جهانی استفاده می‌شود و بالغ بر یك میلیارد دلار برای این شیوه درمان هزینه می‌گردد. بیست الی سی درصد پزشكان فرانسوی و آلمانی در كارهای درمانی خود از هومیوپاتی استفاده می‌كنند. در انگلیس پنج بیمارستان هومیوپاتی بخشی از سیستم بهداشتی كشور را تشكیل داده و بیش از 30 درصد پزشكان عمومی این شیوه را مورد استفاده قرار می‌دهند. در آمریكا بیش از 500 پزشك و 5000 غیر پزشك در كارهای درمانی از هومیوپاتی استفاده می‌كنند و 5/2 میلیون آمریكایی در حال حاضر داروهای هومیوپاتی را بكار می‌برند – كه دو سوم آنها خود تجویز هستند – و سالانه بیش از 250 میلیون دلار در این راه صرف می‌شود.
فامـــاركوپه هومیوپاتی آمریكا ( HPUS ) در ســـال 1938 در مؤسســـه اولیه نظارت بر غذا و داروی این كشور FDA تصـــویب شد كه این داروها را به عنوان drug ]و نه به عنوان ویتامین یا مكمل غذایی [ پذیرفتند.
در یك همایش بین‏‌المللی پزشكی هومیوپاتی در سال 1994، دكتر ژ. ژانگ افسر سلامت سازمان بهداشت جهانی در طب مكمل به ادغام هومیوپاتی در نظام‏های سلامت ملی تعدادی از كشورها اشاره نمود و ویژگی‏های هومیوپاتی را رویكرد كل‏نگرانه به بیمار، تجویز داروهایی كه سیستم دفاعی خود بدن را تحریك می‏كنند، و استفاده از حداقل دوز دارو عنوان كرد. پرمصرفترین داروی سرماخوردگی در فرانسه، یكی از داروهای هومیوپاتی است. انجمن اروپایی هومیوپاتی كلاسیك ECCH كه در سال 1990 تأسیس شده به مرور زمان توانسته است نمایندة هومیوپات‌های اروپا باشد. در حال حاضر، این انجمن در 14 كشور اروپایی دارای اعضای رسمی است و به طور مستمر در حال گسترش است. هدف انجمن ارائة درمان هومیوپاتی با كیفیت بالا به عموم مردم است. توجه فعالیت‌های این انجمن معطوف به تأمین حق انتخاب و فرصت استفاده از درمان هومیوپاتی برای تك‌تك افراد جامعه است به نحوی كه همه بتوانند بوسیلة هومیوپات‌های مجرب و داروهای با كیفیت بالا درمان شوند. این امر برای انجمن واضح است كه پزشكانی كه آموزش كاملی در زمینة هومیوپاتی به عنوان یك رشتة درمانی مستقل داشته‌اند، بهتر از دیگران طبابت می‌كنند. این موضوع شامل درك و آگاهی عمیق از هومیوپاتی و اصول بنیادین آن به همراه دانش پزشكی متداول می‌باشد. بنابراین ایجاد هماهنگی در آموزش این رشته و تعیین استانداردهای آموزشی بعنوان گامی موثر در تضمین كیفیت خدمات در نظر گرفته می¬شود. از سازمان های دیگر می توان به جامعه بین المللی پزشکان هومیوپات ( LMHI ) اشاره کرد. این جامعه که از سال 1925 در سوییس ثبت شده است اکنون در بیش از 70 کشور جهان پایه گرفته است و یکی از انجمن های بین المللی است که در مکتوبات سازمان جهانی بهداشت ثبت شده است.

هومیوپاتی در ایران:
در تاریخ 4/8/1374 شورای عالی ارزشیابی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكی هومیوپاتی را یك روش درمانی شناخت و در نهایت در 26/10/1377 دستورالعمل تعیین تكلیف پزشكان هومیوپات توسط وزیر بهداشت وقت جناب آقای دكتر فرهادی به معاونت آموزشی وزارت متبوع اعلام شد و در بهمن ماه همان سال به دانشگاههای علوم پزشكی ابلاغ شد. بعد از قانونمند شدن این رشته، در سال 1381انجمن هومیوپاتی تأسیس شد. این انجمن هم اکنون با بیش از 300 عضو رسمی (پزشک عمومی و متخصص) و 300 عضو افتخاری (دندانپزشک، داروساز، ماما و گروههای پزشکی) فعالیت می‌کند. و بالاخره در سال 1387 شورای عالی طب سنتی و مکمل وزارت بهداشت، درمان آموزش پزشکی طی نامه شماره 39271/8/آ به تاریخ 9/2/1387 (لینک نامه) شیوه فعالیت پزشکان هومیوپات بیشتر نظام مند نمود.

منابع:

B.P.Jacoobe, E.F.Hughes, B.Borman. Homeopathy. Int. Current Medical Diagnsis& Treatment(42nd Ed.). Lange Medical Books, McGraw Hill
WHO Traditional Medicine Strategy 2002–2005
Legal Status of Traditional Medicine and Complementary/Alternative Medicine: A Worldwide Review, World Health Organization 2001
Zhang X. Communication to the Congress of the IMHO, Paris,20±22 September 1995.
Poitevin B. Evaluation de l’homeÂ opathie [The evaluation of homoeopathy]. In: EncyclopeÂ die de meÂ decine naturelle. Paris, Frison-Roche, 1995, 143±147.
Poitevin B. Les grandes directions de la recherche en homeÂ opathie [The main lines of homoeopathy research]. In: EncyclopeÂ die de meÂ decine naturelle. Paris, Frison-Roche, 1995, 111±125.
http://www.lmhint.net
http://www.homeopathyiran.org
Chapman E:homeopathy, In:Essentials of Complementary and Alternative medicine. Jonas W, Levin J . Lippincott Williams and Wilkin, 1999
Cucherat M et al: Evidence of clinical efficacy of Homeopathy: A meta-analysis of Clinical trials. Eur Journal of clinical trials.Eur j of clinical pharmacology 2000;56;27
Vickers AJ, Smith C.: Homoeopathic Oscillococcinum for preventing and treating influenza and influenza-like syndromes. Cochrane Database Syst Rev 2000; [PMID: 10796675]

مستندات قانونی:
وضعیت قانونی هومیوپاتی در ایران:

هومیوپاتی در جلسه مورخ 1374/8/7 شورایعالی ارزشیابی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی تایید شد و همچنین در این جلسه تاکید شد بر این که هومیوپاتی به عنوان یک روش درمانی قابل استفاده است.

در تاریخ 1377/10/26 دستور العمل تعیین تکلیف فارغ التحصیلان پزشک هومیوپات به امضای وزیر بهداشرمان و آموزش پزشکی وقت رسید.

در تاریخ 1387/2/9 طی نامه شماره آ/8/39271 که به روسای کلیه دانشگاههای علوم پزشکی کشور ارسال شد اعلام داشتند در صورتی که بصیرت و دانش همکاران محترم پزشک در رشته هومیوپاتی به تائید انجمن هومیوپاتی رسیده باشد، منعی برای ادامه کار آنان در زمینه هومیوپاتی وجود نخواهد داشت.

توجه:
برای بزرگنمائی تصاویر نامه ها باید روی آنها کلیک نمایید.